Ontmoeting met Tullia Matania
Korte documentaire van Marja
Sonneveld
Over een kunstenares uit Napels, Zuid-Italië: Tullia
Matania
Speelduur 23 m
De film laat zien hoe Tullia Matania, geboren in 1925,
boven haar sterke familietraditie uitstijgt, als vrouw en beeldend kunstenaar. Ik heb Tullia in 1978 leren
kennen via haar dochter Gaia Salvatori.
Mijn opnames maakte ik
tijdens korte bezoeken aan Napels gedurende de jaren 90. De montage heb ik in
2012 afgerond ter gelegenheid van Tullia’s expositie van etsen in marmers in
Rome; MARMI, in mei 2012. De laatste enigszins
bijgestelde montage dateert van oktober 2014.
Tullia Matania is
afstammeling van een artistieke familie met wortels in de lokale cultuur en de
negentiende-eeuwse figuratieve kunst. Zij werd in 1925 in Napels geboren als
dochter van een nieuwsillustrator voor de internationale pers, Ugo Matania en
zijn nicht Anna Matania. Anna was de dochter van de in heel Italië beroemde 19e
eeuws boek illustrator en tevens gerenommeerd Napolitaan’s schilder.
Tegen deze achtergrond krijgt
haar kunstenaarsleven gestalte waarin haar innerlijke drang, om als vrouwelijk
beeldend kunstenaar boven deze sterk mannelijke traditie uit te komen, de
leidraad vormt.
Het monumentale huis met
ateliers en de architectenstudio waar haar man Rafaëllo Salvatori werkte,
bevindt zich boven in de stad Napels en is onderdeel van Villa Belvedere met
haar wijds uitzicht vanuit ‘La Flora’, een centrale grote tuin, over de
noordwestelijke stad en zee met Capri aan de horizon. Aan wanden, grote kasten
en in het trappenhuis, zijn onnoemelijk veel sporen van haar bijzondere familie
verleden manifest en indrukwekkend aanwezig. Tegen deze achtergrond ontrolt
zich het kunstenaarsleven van deze vrouw die gelooft in de grote
verbeeldingskracht van mensen.
Zij leert het schilderen en
tekenen van haar vader Ugo Matania en haar oom Fortunino Matania in Engeland.
Het beeldhouwen leert ze van de oude beeldhouwer Vincenzo Gomito en van een
geallieerde soldaat die na de bevrijding van Napels in 1943 open
beeldhouwlessen startte in de ruimtes van een leegstaand academiegebouw. De
jonge Tullia blijkt over meer dan beide talenten te beschikken; dans, muziek en
theater fascineren haar mateloos.
Zo borduurt ze vooral als
jonge kunstenares voort op haar grote vaardigheid in het tekenen en schilderen
van mensfiguren in diverse barre levensomstandigheden, vooral vlak na de
bevrijding.
Deze beelden stonden al op
haar netvlies sinds haar jeugd. Ze zag immers vele oorlog- en rampscènes
wekelijks ontstaan in de illustraties die haar vader Ugo Matania schilderde;
nieuwsillustraties met gouache in opdracht van het weekblad ‘Il Mattino
Illustrato’. Steeds een ander tafereel uit het wereldtoneel van het nieuws. Als
kind stond ze vaak model tijdens zijn knap gecomponeerde nieuws scènes.
Om haar eigen taal als
kunstenaar te vinden zocht ze het tijdens de periode van haar huwelijk en
moederschap, in een diversiteit aan ongewone beeldende uitdrukkingsmiddelen die
ze aan de keukentafel kon uitvoeren.
Ze experimenteert met veel tijd en geduld vergende ambachtelijke technieken. Ze krijgt in de jaren 60 en 70 een reeks grote monumentale opdrachten voor gebouwen en kerken. Tullia maakt o.a. diverse kruiswegstaties op grote marmeren panelen met een marmeretstechniek en maakt tussen de bedrijven door portretten in brons, vooral in opdracht van families en de plaatselijke overheid.
Ze experimenteert met veel tijd en geduld vergende ambachtelijke technieken. Ze krijgt in de jaren 60 en 70 een reeks grote monumentale opdrachten voor gebouwen en kerken. Tullia maakt o.a. diverse kruiswegstaties op grote marmeren panelen met een marmeretstechniek en maakt tussen de bedrijven door portretten in brons, vooral in opdracht van families en de plaatselijke overheid.
Tijdens het leven van Tullia
komt, vooral vanaf eind jaren 80, een steeds manifester wordende thematiek,
haar medeleven met het lijden van 'de ander', op de voorgrond te liggen. In
ambachtelijke technieken die ze zelf ontwikkelt heeft zij steeds een nieuwe
persoonlijke beeldtaal gevonden waarmee zij de aandacht vestigt op ondraaglijk
lijden van de mens vanuit haar visie op het wereld nieuws dat ons dagelijks
overspoelt. En vanaf die periode volgde ik haar met mijn videocamera tot eind
jaren 90, toen zij met mij wilde terugkijken naar haar ontwikkeling.
detail van een van haar
collage panelen; Terra Arsa, 1991
Inmiddels heeft ze bijna de
leeftijd bereikt van 90 jaar, en is immer gepassioneerd bezig met haar werk.
Een grote serie marmeretsen met archaïsche scènes uit het leven van mensen
exposeerde zij in mei 2012 in Rome. Ze geeft sinds eind jaren 70 in haar eigen
atelier meerdere avonden in de week schilderles aan een vaste groep
liefhebbers. Dat doet ze nog steeds met veel overtuigingskracht, gevoed door
haar familietraditie en de weg die ze gegaan is.
Mijn documentaire kun je via Vimeo bekijken via een wachtwoord.
Stuur een mail en ik stuur een link naar de film: sonimage@xs4all.nl
Marja Sonneveld www.sonimage.nl
Stuur een mail en ik stuur een link naar de film: sonimage@xs4all.nl
Marja Sonneveld www.sonimage.nl
